Łąkotki to elastyczne struktury utworzone z tkanki chrzęstnej włóknistej, znajdujące się pomiędzy kością udową, a piszczelową. Ich głównym zadaniem jest lepsze dopasowanie do siebie powierzchni stawowych stawu kolanowego i ich pogłębienie oraz – poprzez przesuwanie się po powierzchni piszczeli – umożliwienie ruchów obrotowych w kolanie. W każdym z kolan wyróżniamy dwie łąkotki – boczną i przyśrodkową. Większa z nich, przyśrodkowa, przypominająca swoim kształtem literę C, jest również częściej uszkadzana podczas urazów kolana. Ze względu na połączenie z więzadłem pobocznym przyśrodkowym (MCL), posiada zdecydowanie mniejszą mobilność niż bardziej ruchoma łąkotka boczna.
Najczęstszym mechanizmem urazu prowadzącym do uszkodzenia łąkotki jest skręcenie kolana przy unieruchomionej stopie. Jest to uraz typowy dla sportów wymagających dynamicznych obrotów i zatrzymań, takich jak koszykówka, tenis czy piłka nożna. Do typowych objawów uszkodzenia łąkotki można zaliczyć dość łatwy do zlokalizowania przez pacjenta ból, doskwierając w okolicy szpary stawowej po stronie przyśrodkowej lub bocznej, ograniczenie zgięcia lub wyprostu przejawiające się jako uczucie „zablokowanego” kolana (może to wynikać z uwięźnięcia oderwanego fragmentu łąkotki pomiędzy powierzchniami stawowymi), dźwięki przeskakiwania i trzaskania podczas poruszania stawem, obrzęk kolana, a czasami również wrażenie niestabilności. Nierzadko uszkodzenie łąkotki jest elementem tzw. Triady O’Donoghue – uszkodzeniu łąkotki towarzyszy jednoczesny uraz więzadła krzyżowego przedniego (ACL) oraz więzadła pobocznego przyśrodkowego (MCL).
Diagnostyka uszkodzenia i kontuzji łąkotek
Diagnostyka pourazowego bólu kolana powinna obejmować nie tylko potwierdzenie uszkodzenia łąkotki, lecz również wykluczenie ewentualnych kontuzji innych elementów stawów. W badaniu fizykalnym wykorzystuje się m.in.:
- test McMurraya – badający zgina kolana i rotuje stopę na zewnątrz. Następnie wyprostowuje się kolano utrzymując wciąż rotację stopy oraz uciskając szczelinę stawu. Test uznaje się za dodatni, kiedy pacjent zgłasza objawy bólowe
- test Fouche, odwrócony test McMurraya – przebiega jw, jednakże stopa pozostaje w rotacji wewnętrznej
- test Steinmana – palpacja szczeliny stawu podczas ruchu zgięcia
Badaniami dedykowanymi do oceny uszkodzeń łąkotek jest USG kolana oraz MRI, natomiast RTG znajduje zastosowanie głównie do wykluczenia złamań oraz do oceny następstw uszkodzenia łąkotek (ustalenie osi kończyny i wyliczenie potencjalnie najbardziej obciążonych fragmentów stawu).
Leczenie uszkodzeń i kontuzji łąkotek
Wybór postępowania terapeutycznego zależy m.in. od wieku pacjenta, miejsca i rozległości uszkodzenia, uszkodzeń towarzyszących, dolegliwości bólowych oraz podejmowanej aktywności fizycznej. W przypadku braku dolegliwości bólowych oraz niewielkiego ograniczenia ruchomości można zastosować leczenie zachowawcze. Jego celem jest wzmocnienie mięśni stabilizujących kolano oraz poprawa zakresu ruchomości stawu. Osiąga się to poprzez chłodzące okłady, unieruchomienie w fazie ostrej oraz szybkie podjęciu rehabilitacji. Niewielkie, przytorebkowe uszkodzenia łąkotek mogą goić się samoistnie pod odpowiednią opieką lekarza i fizjotereapeuty. W celu zwiększenia szansy na wygojenie uszkodzenia bez konieczności interwencji chirurgicznej, możliwe jest również dołąkotkowe podanie preparatu osocza bogatopłytkowego (PRP) pod kontrolą USG.
W przypadku niepowodzenia leczenia zachowawczego, kiedy doszło do zablokowania stawu przez oderwany fragment łąkotki, lub też w przypadku odczuwania przez pacjenta bolesnego przeskakiwania, można zastosować leczenie operacyjne. W dzisiejszych czasach ortopedzi korzystają z technik mikroinwazyjnych, takich jak artroskopia kolana. Utworzone ok 1-centymetrowe porty pozwalają nie tylko na wizualną ocenę rozległości uszkodzenia, lecz również na zszycie rozerwanej łąkotki bądź usunięcie fragmentu, który na skutek niedokrwienia uległ martwicy (zwykle dotyczy to wewnętrznej, gorzej ukrwionej części łąkotki). W przypadku konieczności usunięcia całej łąkotki (całkowita meniscektomia), istnieje możliwość wykonania przeszczepu od dawcy.