Koślawość kolan i szpotawość kolan

Czym jest koślawość kolan?

Koślawością kolan opisuje się sytuację, kiedy ich wewnętrzne strony nadmiernie zbliżają się do siebie. Jest to wada postawy, która dotyka zarówno dzieci jak i osoby starsze. Jest wiele przyczyn, stojących za koślawością kolan jak np. niedobór witaminy D, otyłość, stopa płasko-koślawa, urazy mechaniczne kolana oraz zmiany zwyrodnieniowe. Pewna koślawość kolan jest naturalna u dzieci w wieku między 2. a 5. rokiem życia. Zazwyczaj koryguje się sama, wraz ze wzrostem dziecka.

Diagnozę koślawości kolan opiera się na podstawie pomiaru kąta Q, który znajduje się pomiędzy linią poprowadzoną przez kość udową, a linią pomiędzy guzem kulszowym a środkiem rzepki. U kobiet kąt ten powinien wynosić poniżej 22 stopni, a u mężczyzn poniżej 18.

Do czego może prowadzić nieleczona koślawość kolan?

Bardziej zbliżone do siebie wewnętrzne części kolan powodują szereg zaburzeń biomechanicznych. Można do nich zaliczyć m.in. szybsze zużywanie się powierzchni stawowych kłykci bocznych. To z kolei prowadzi do wcześniejszego występowania choroby zwyrodnieniowej, która objawia się bólem, ograniczeniem ruchomości i z czasem może prowadzić do konieczności przeprowadzenia endoprotezoplastyki kolana. Innym powikłaniem koślawości kolan są zmiany w więzadłach: rozciągnięcie więzadła pobocznego piszczelowego i skrócenie więzadła pobocznego strzałkowego. To z kolei prowadzi do niestabilności całego stawu, które jest kolejnym czynnikiem prowadzącym do wcześniejszego wystąpienia zwyrodnienia stawu. Podobne zmiany dotyczą również mięśni: przykurczowi ulega mięsień dwugłowy uda, mięsień pośladkowy średni, napinacz powięzi szerokiej oraz mięsień obszerny boczny uda. Niektóre mięśnie ulegają też rozciągnięciu mięsień smukły, półścięgnisty, półbłoniasty, krawiecki i głowa przyśrodkowa mięśnia czworogłowego uda.

Leczenie koślawości kolan

W przypadku koślawości kolan u dzieci konieczne jest odnalezienie pierwotnej przyczyny tej wady i korekcja jej. Jeśli przyczyna choroby jest nieznana, konieczne są odpowiednie ćwiczenia fizyczne oraz odpowiedni dobór obuwia, żeby móc zmniejszyć wpływ koślawości na staw skokowy.

U dorosłych konieczna może okazać się interwencja chirurgiczna. Może ona polegać na odpowiednim dopasowaniu długości więzadeł, osteotomii korekcyjnej kości udowej bądź protezoplastyce kolan.

Szpotawość kolan

Czym jest szpotawość kolan?

Szpotawość kolan można określić jako odwrotność ich koślawości. Przyśrodkowe części kolan są oddalone od siebie. Jako przyczynę szpotawości kolan u dzieci podaje się m.in. niedobory witaminy D. Prowadzi to do rozmiękania kości, które na skutek obciążenia, wykrzywiają się. U dzieci w wieku 3 do 4 może utrzymywać naturalna szpotawość kolan, która z wiekiem samoczynnie ulega korekcji.

Diagnozę szpotawości kolan opiera się na podstawie pomiaru pomiaru kąta Q. U mężczyzn powinien wynosić powyżej 10 stopni, a u kobiet powyżej 15.

Do czego może prowadzić nieleczona szpotawość kolan?

Jednym z podstawowych powikłań nieleczonej szpotawości kolan, jest zaburzenie biomechaniki chodu. Powoduje to nie tylko utrudnienie w życiu codziennym, lecz może prowadzić do powstania zespołów bólowych w innych okolicach. Dzieje się tak dlatego, że szpotawość kolana wymusza kompensację w pozostałych stawach tak, żeby kontrując zmianę osi kończyny, umożliwiały one zachowanie funkcji nogi. Do tych zmian należą koślawość stawu skokowego i biodrowego. Jak można się domyślić, spowoduje to nieprawidłowe ustawienie stopy względem podłoża, dodatkowo nadwyrężając już obciążone więzadła i ścięgna.

Ze względu na większe obciążenie przyśrodkowych części kolan może prowadzić do szybszego zużywania się tej okolicy stawu. Może się to wiązać z rozerwaniem łąkotki przyśrodkowej, podwichnięciem piszczelowo-udowym, a także z wcześniej występującą chorobą zwyrodnieniową kolana.

Leczenie szpotawości kolan

W przypadku szpotawości u dzieci konieczne jest odszukanie pierwotnej przyczyny tej wady jak np. Niedoboru witaminy D bądź wapnia. Jednak w większości przypadków jest to zaburzenie idiopatyczne, które naturalnie ulega samowyleczeniu. Jednak konieczna jest konsultacja ortopedyczna i dokładna obserwacja progresu choroby. Jeśli szpotawość utrzymuje się powyżej drugiego roku życia, można rozważyć leczenie operacyjne. Najstarszą metodą leczenia szpotawości kolan jest osteotomia korekcyjna. Wycina się wtedy klin z kości piszczelowej, który ma doprowadzić do neutralizacji osi kończyny. Jednak jest to poważny zabieg związany z pewnym ryzykiem. Nowocześniejszym podejściem jest technika wybiórczego zatrzymania wzrostu kości. W trakcie zabiegu chirurg „blokuje“ chrząstkę wzrostową w kości przez wszczepienie odpowiedniej płytki. Dzięki temu „zbyt krótki“ fragment kości rośnie szybciej, doprowadzając do korekcji wady.